freedwrites

Latest Posts by freedwrites

මොළයේ අපූරු ජෛව පර්යේෂණය

ආකර්ෂණය, ආදරය සහ රාගය සහ හැඟීම් යනු මනුෂ්‍ය මොළයේ සිදු වන සංකීර්ණ රසායනික වෙනස්කම් කිහිපයක් බව මින් ඉහත ලිපියකදී අප සඳහන් කරනු ලැබුවා. මේවා  සමඟ වන විවිධ වූ හැඟීම් මොලයේ අපූරු උපක්‍රමයන් බවත් අප එහිදී සඳහන් කරනු ලැබුවා. ආදරය, සම්බන්ධතා හා සබැඳි සියලු හැඟීම් මොළයට ස්වභාවයෙන් ලද අරමුණක් තෘප්ත කර ගැනීම සඳහා අපව පොළඹවන රසායනික වෙනස්කම් කිහිපයක් බව අප දැන ගත යුතුම ය. මොළය අප සිරුර තුළ සිදු කරනු ලබන…

View On WordPress

Supernova, ඇටකටු සහ දත්

Supernova, ඇටකටු සහ දත්

අත්භූත අඳුර, පදාර්ථයේ සිට ගැනිය නොහැකි තරම් වන විශාල වස්තූන්. අප දන්නා විශ්වය මෙයයි. බැලූ බැල්මට මේ විශ්වය එකිනෙක වෙන්ව පවතින වස්තූන් සමූහයක විවිධත්වයේ එකතුවක් ලෙස පෙනුන ද අප ද ඇතුළුව මේ විශ්වයේ වන බොහෝ ජීව, අජීව වස්තූන් වර්ගයා අතීතයේ දිනෙක වෙන් වූ එකම පරපුරක ඥාතී සමූහයක් බව විද්‍යාව නැවත නැවතත් අපට ඔප්පු කරමින් සිටී. 

අපගේ දත් සහ අස්ථි දරා සිටින කැල්සියම් අපට තිලින කර ඇත්තේ සුපර්නෝවා …

View On WordPress

කාන්තාවන් විසින් කෙලෙසූ පිරිමි ජීවිත

කාන්තාවන් විසින් කෙලෙසූ පිරිමි ජීවිත

හිංසනය සෑම විටම සිදුවන්නේ පුරුෂයා විසින් කාන්තාව වෙත ද? ප්‍රශ්න කළ යුතු කාලයක් එළැඹ තිබේ. මේ ලිංගික සමානාත්මතාව පිළිබඳව වැඩි වැඩියෙන් සංවාද කල යුතු කාලයයි.

ලිංගික හිංසනයක් වැනි අතිශය සංවේදී කාරණයකදී හිංසනයට ලක් වූවන් අනුකම්පාවට ලක් වීමත් හිංසනයන් සිදු කරන්නවුන් සමාජයේ වෛරයට ලක් වීමත් ස්වභාවයෙන්ම සිදු වන්නකි. සැබැවින්ම ලිංගික “හිංසනයන්” වැනි ක්‍රියාවන් ශිෂ්ඨ සම්පන්න සමාජයක සිදු නොවිය යුතු දේවල්…

View On WordPress

ඔක්සිජන් ආශ්වාසය නොකරන අභිරහස් පරපෝෂිතයා

ඔක්සිජන් ආශ්වාසය නොකරන අභිරහස් පරපෝෂිතයා

ඔක්සිජන් කන්න ද?

හුස්ම නොගෙන මිනිත්තු කිහිපයක්වත් නොමැරී ඉන්න බැරි මිනිස්සු ඔක්සිජන්  එපා කියමින් වෙනත් දෑ වෙනුවෙන් සටන් කරනවා පසු ගිය කාලයේ අපිට අහන්නට දකින්නට ලැබුණා. එත් ඇත්තටම “අපිට ඔක්සිජන් කන්නද” කියල අහන්න පුළුවන් සත්ව කොට්ටාශයක් මේ පෘථිවියේ ජීවත් වන බව ඔබ දැන සිටියා ද?

Henneguya Salminicola

 Henneguya Salminicola යනු ඔක්සිජන් නොමැතිව දිවි රැක ගත හැකි පෘථිවියේ අප දන්නා එකම සත්වයා…

View On WordPress

NASA අභ්‍යාවකාශ වික්‍රමයන් හි අප්‍රසිද්ධ වීරවරියන් III

NASA අභ්‍යාවකාශ වික්‍රමයන් හි අප්‍රසිද්ධ වීරවරියන් III

පෘථිවි අභ්‍යාවකාශ මෙහෙයුම් හි තවමත් පෙරගමන්කරුවා වන්නේ ඇමෙරිකාවයි. ලෝක ඉතිහාසය වෙනස් කල ඇමෙරිකානු අභ්‍යාවකාශ මෙහෙයුම් පිටුපස නිහඬ දක්ෂයින් රැසක් ද වේ. 1969 දී සිදු වූ සඳ තරණයේ ද නිතර කියවෙන අපි දන්නා නම් කිහිපය අතර නිතර නම් නොකියවෙන ඇති දක්ෂයින් රැසක් වේ. කේතකරණයෙන් මිනිසාව සඳ වෙත රැගෙන ගිය එවැනි දක්ෂ චරිතයක් ගැනයි මේ ලිපිය.

Margaret Hamilton

Margaret Hamilton යනු ඇමෙරිකානු පරිගණක…

View On WordPress

ජූලි අහස

අභ්‍යාවකාශය, සරලවම කිව්වොත් අහස. අහස දිහා බලන් ඉන්න කවුද අකමැති. විශේෂයන්ම රාත්‍රී අහස දිහා බලන් ඉන්න එක  මිනිස්සු වන අපේ පරපුරෙන් පරපුරට පැතිරෙන ජානමය පුරුද්දක්  වෙන්න පුළුවන්. මිනිස්සු වෙන අපි විතරක් නෙවෙයි මේ පෘථිවි තලයේ සෑම ජීවියෙක්ම තරු දරුවන් වන නිසා අපේ මහ ගෙදර වන අහස දිහා බලන් ඉන්න එක අපිට සනීපයක් ගෙන දෙනවා වෙන්නත් පුළුවන්. නිකන්ම අහස දිහා බලා නොඉඳ අහස හදාරන, අභ්‍යවකාශය හදාරන මිනිස්සු…

View On WordPress

NASA අභ්‍යාවකාශ වික්‍රමයන් හි අප්‍රසිද්ධ වීරවරියන් II

NASA අභ්‍යාවකාශ වික්‍රමයන් හි අප්‍රසිද්ධ වීරවරියන් II

NASA හි පරිපාලක Jim Bridenstine පසු ගිය දිනක නිවේදනය කර සිටියේ වොෂිංටනයේ පිහිටි තම මූලස්ථාන ගොඩනැඟිල්ල Mary W. Jackson NASA HQ ලෙස නම් කරන බවයි. Mary W. Jackson, NASA හි ප්‍රථම අප්‍රිකානු- ඇමෙරිකානු ඉංජිනේරුවරියයි. මේ කෙටි ලිපිය ඇය පිළිබඳවයි.

Mary Winston Jackson (1921- 2005)

Credits: http://www.nasa.org

Mary W. Jackson ඇමෙරිකානු ගණිතඥවරියක් සහ අභ්‍යාවකාශ ඉංජිනේරුවරියක් වන අතර ඇය උපත…

View On WordPress

ලේ උරා බොන වැම්පයර් මත්ස්‍යයා

ලේ උරා බොන වැම්පයර් මත්ස්‍යයා

අඳුරු හුදකලා විශ්වයේ මෙන්ම අපගේ පැවැත්ම වන මේ මහා පොළෝ තලය අපි නොදන්නා ගුප්ත ජීවයන් තව කොපමණ නම් ප්‍රමාණයක්  සඟවාගෙන ඇති ද? ඇසට නොපෙනෙන ක්ෂුද්‍ර ජීවයේ සිට යෝධ රුක්ෂයන් දක්වා වන ගැනිය නොහැකි තරමක් වන අප දන්නා, නොදන්නා ජීවයන් සියල්ලක්ම මිහිමත පහලව ඇත්තේ කුමන හෝ හේතුවක් සඳහා ය. ඇදහිය නොහැකි තරමේ විස්මිත ආකාරයේ ජීවයන් පිළිබඳව පුවත් විටින් විට අපට අසන්නට ලැබේ. මේ තවත් එවැනි විශ්මිත ජීව විශේෂයක්…

View On WordPress

දාර්ශනිකයන්ගෙන් උගනිමු III

ස්වභාවිකත්වයේ රිද්මය සමඟ ඒකාත්මික වන්න… Lao Tzu- Taoism

තාඕවාදය යනු චීන සම්භවයක් සහිත දාර්ශනික සම්ප්‍රදායක් වන අතර එය ලොව පුරා ප්‍රචලිත ජීවන දර්ශනයක් ද වනවා. Lao Tzu ගේ ස්වාභාවිකත්වයට සම්බන්ධ ඉගැන්වීම් නිසාම තාඕ ඉගැන්වීම් ආගමික දෘෂ්ඨියකින් අදහන මිනිසුන් පවා දැකිය හැකිය. ඒ කෙසේ වෙතත් දර්ශනයක් ලෙස තාඕවාදයෙන් අපටද උගත හැකි දෑ බොහොමයකි. මේ ඉන් කිහිපයකි.

Lao Tzu අන් අය පිළිබඳව දැනීම…

View On WordPress

WOW සංඥාවේ අභිරහස

“Two possibilities exist: either we are alone in the universe or not. both are equally terrifying” -Arthur C. Clarke

Big Ear Radio Telescope, Ohio State

1977 අගෝස්තු 15 වන දින එක්සත් ජනපදයේ ඔහියෝ සරසවියට අයත් Big Ear රේඩියෝ දුරේක්ෂය විසින් ලබා ගත් මුද්‍රිත දත්ත පත්‍රිකා නිරීක්ෂණය කරමින් සිටි Jerry Ehman හට විශ්මයජනක දෙයක් නිරීක්ෂණය වනවා. ඒ අසාමාන්‍ය රේඩියෝ සංඥාවක් වෙත ඔහුගේ අවධානය යොමු…

View On WordPress

NASA අභ්‍යාවකාශ වික්‍රමයන් හි අප්‍රසිද්ධ වීරවරිය

NASA අභ්‍යාවකාශ වික්‍රමයන් හි අප්‍රසිද්ධ වීරවරිය

1969 ජූලි 20 වන දිනය පෘථිවියට ඓතිහාසික දිනයකි. ඒ එදින සිදු වූ පෘථිවි අභ්‍යාවකාශ ඉතිහාසයේ හැරවුම් ලක්ෂයක් වූ “මනුෂ්‍යයන්ගේ සඳ තරණය” නිසාවෙනි. සඳ තරණය වචන දෙක ඇසූ සැනින් කාගේත් මතකයට නැඟෙන්නේ  Neil Armstrong නාමය යි. කවුරුත් දන්නා Neil Armstrong සඳ මත පා තබන පළමු මිනිසා බවට පත් කිරීමට පොළොවේ සිට වෙහෙස වූ කවුරුත් නොදන්නා දක්ෂයින් කිහිප දෙනෙකු ද වේ. මේ ලිපිය එවැනි එක් වීරවරියක් පිළිබඳවයි.

Katherin…

View On WordPress

අපගේ මන්දාකිණිය දරා සිටිනා අප නොදන්නා ශිෂ්ඨාචාරයන්

අපගේ මන්දාකිණිය දරා සිටිනා අප නොදන්නා ශිෂ්ඨාචාරයන්

ශිෂ්ඨාචාරයක් ලෙස පෘථිවිය සීමාව නොකර ගනිමින් මනුෂ්‍ය වර්ගයා විශ්ව ගවේෂකයන් වීමත් සමඟ අපට ඇති වූ ගැටලුව නම් මේ විශ්වය තුල අප හුදකලා ද යන්නයි. හුදකලා නැති නම් අපගේ අසල්වාසීන් තවමත් අපට හමු නොවුනේ ඇයි ද යන්නයි. මේවා හුදු ප්‍රශ්නම පමණක් කර නොගනිමින් නැවත නැවතත් මේ විශ්වය විද්‍යාවෙන් ගවේෂණය කරන මිනිසුන් නිරන්තරයෙන්ම මේවාට පිළිතුරු සොයමින් සිටී. විශ්වය තුල ජීවයක් ඇති වීමේ සම්භාවිතාව අපට ප්‍රශ්න කල…

View On WordPress

අඟහරුගේ ප්‍රථම නගරය පෘථිවියෙන්

අඟහරුගේ ප්‍රථම නගරය පෘථිවියෙන්

මේ වන විට ලෝක බලවතුන් පෘථිවියේ තම බලය තහවුරු කරගැනීමේ උණුසුම් සහ සීතල යුද්ධයන්ට අමතරව විශ්වීය බලය තහවුරු කර ගැනීමේ සීතල යුද්ධයකත් නිරතව සිටී. මෙහිදී අඟහරු ග්‍රහයා අන් කිසිවකට වඩා පෘථිවි වාසින්ව තම ආකර්ෂණයට නතු කරගෙන සිටී. එම නිසාම මේ වන විට SpaceX වැනි පුද්ගලික ආයතන වල සිට විශාල රාජ්‍යයන් දක්වාම තම මෙහෙයුම් අඟහරු වෙතට ඉලක්ක කර ගනිමින් සිටිති. නමුත් මෙහිදී මතුවන පළමු සහ ප්‍රාථමිකම ගැටලුව වන්නේ…

View On WordPress

අපගේ රුධිරය අප ගැන පවසන අපූරු තොරතුරු

අපගේ රුධිරය අප ගැන පවසන අපූරු තොරතුරු

අද ලෝක රුධිර දායකයින්ගේ දිනයයි. මේ ලිපිය හදිසියේම ලියන්න හිතුවේ එය සිහි කිරීමක් හැටියටයි. මුලින්ම කියන්න ඕනේ මේක විද්‍යාත්මක ලිපියක් නම් නෙමෙයි. මේක විශ්වාසයන් සම්බන්ධ ලිපියක්.  අප මොන තරම් විද්‍යාත්මක, තර්කානුකූල පුද්ගලයින් වුනත් අපි කවුරුත් මොනයම් ක්‍රමයකට හෝ අප තුල සැඟවී ඇති ගති ලක්ෂණ, හොඳ සහ නරක පිළිබඳව අපැහැදිලි හෝ අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට කැමැත්තක් දක්වනවා. ලංකාව, ඉන්දියාව වගේ රට වල පුද්ගල…

View On WordPress

නැවත නැවතත් පෘථිවිය අමතන අත්භූත රේඩියෝ සංඥා

නැවත නැවතත් පෘථිවිය අමතන අත්භූත රේඩියෝ සංඥා

“Fast Radio Bursts”

FRB  රේඩියෝ සංඥා එසේත් නැතිනම් Fast Radio Bursts, විශ්වයේ අත්භූත රේඩියෝ සංඥාවන් කාණ්ඩයකි. ප්‍රථම වරට FRB සංඥාවන් හඳුනා ගනු ලබන්නේ 2007 වසරේදීයි. මේවා පිළිබඳව තවමත් ඇත්තේ මතවාද කිහිපයක් පමණක් වන අතර තවමත් පැහැදිලි කර ගත නොහැකි ගැටළු කිහිපයක් FRB තරංගයන් අපට ඉතිරි කර තිබේ. නියුට්‍රෝන තාරකාවන්ගේ සිට පිටසක්වල ජීවීන් වෙත දිවෙන මෙම මතවාදයන් තවමත් විවාදාත්මක තත්වයක  පවතී. මේ දක්වා…

View On WordPress

මේ වසරේ අඟහරු තරඟයට එක් වන අරාබියේ "බලාපොරොත්තුව"

මේ වසරේ අඟහරු තරඟයට එක් වන අරාබියේ “බලාපොරොත්තුව”

HOPE

Hope

අභ්‍යාවකාශ තරණය පිළිබඳව ලෝක බලවතුන් අතර සැලකිය යුතු කලක පටන් පවතින්නේ සීතල යුද්ධයක්. මේ සීතල යුද්ධයට වැඩි වැඩියෙන් තරඟකරුවන් එක් වීමත් සමඟ මෙය වඩ වඩාත් සංකීර්ණ වන බවක් මේ වන විට දක්නට ලැබේ. NASA, SpaceX මෙහෙයුම් නිසා ලෝකයේම වැඩි වැඩියෙන් අවධානය යොමු වුනු අඟහරු වෙත ගමන් කිරීමේ අරාබි “බලාපොරොත්තුවට” මේ වන විට සියල්ල සූදානම් ව පවතී. මෙම මෙහෙයුම නම් කර ඇත්තේ HOPE ලෙසයි. මෙම මෙහෙයුමට…

View On WordPress

දාර්ශනිකයන්ගෙන් උගනිමු II

සංතෘෂ්ඨිය පිරි ජීවිතයක් Seneca

Lucius Annaeus Seneca  රෝම දාර්ශනිකයෙකි. රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයකු සහ ලේඛකයකුද වන Seneca ගෙන් ජීවිතයේ සංතෘෂ්ඨිය මතු කර ගන්නා කලාව උගනිමු.

https://dailystoic.com/seneca/ ඉදිරියට පැමිණෙන ඕනෑම දෙයක් පිළිගැනීමට සූදානම් වීම.

මිනිස් මනස ස්වභාවිකවම ඍණාත්මකතාවට නැඹුරුය. එහි අදහස අප එයට ඉඩ දිය යුතුය යන්න නොවේ. අප රිදෙන තරමට වඩා බියට පත් වෙමු. යථාර්ථයට වඩා වේදනාවක්…

View On WordPress

Sarah Amiri

Emirates Scientists Council හි සාමාජිකාවක් වන Sarah Amiri එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ ප්‍රථම අඟහරු ගවේෂණ ව්‍යාපෘතියෙහි නියෝජ්‍යය ව්‍යාපෘති කළමණාකාරවරියක් ද උසස් තාක්ෂණික විද්‍යාව පිළිබඳව කැබිනට් අමාත්‍යවරිය ද වේ. වයස අවුරුදු 32කි. පරිගණක විද්‍යාව පිළිබඳව උපාධිධාරිණියකි.

ඔවුන් තවදුරටත් තම අයිතිවාසිකම් හෝ හැකියාවන් පිළිබඳව කටමැත දොඩවමින් කාලය නාස්ති කරමින් නොසිට තමන් කව්දැයි ලොවට පෙන්වමින් සිටී. ☺️

වලාකුළු පෙනෙන තරම් සැහැල්ලුද?

වලාකුළු පෙනෙන තරම් සැහැල්ලුද?

ලස්සන නිල් පාට අහසක සැහැල්ලුවෙන් පාවෙන වලාකුළු පොදියක් දිහා බලන් ඉද්දි හිතෙන්නේ ඒවා මොන තරම් සැහැල්ලුද කියලා  නේද? ඒත් පොළොවට පෙනෙන ඒ සැහැල්ලුව ඇත්තෙන්ම වලාකුලක් තුල නැත. වලාකුලක අන්තර්ගත වන්නේ කුඩා ජල බිඳිති වේ. එනම් ඒවාට කුඩා ස්කන්ධයක් තිබිය යුතුය. මෙලෙස ඉතා කුඩා ස්කන්ධයක් සහිත ජල බිඳිති ගැනිය නොහැකි තරමක් එක වී සැකසෙන වලාකුලක් කොහොමටවත් සැහැල්ලු දෙයක් විය නොහැක. වලාකුළු සමූහයක් සාමන්‍යය ආසන්න…

View On WordPress

දාර්ශනිකයන්ගෙන් උගනිමු I

දුක මඟහැර ජීවත් වීමේ කලාව. Marcus Aurelius බුද්ධිමත් දාර්ශනිකයකු සහ යහපත් රෝම අධිරාජයකු වූ Marcus Aurelius දර්ශනය සෑම කාලයකටම අදාළ පාඩම් රැසක් අපට උගන්වයි. මේ වන විට දුෂ්කර ලෝකයක දුෂ්කර කාල සීමාව…

නිදුකින් ජීවත් විමේ කලාව.